рдХрдиिрд╖्рдХ рдХा рд░рдмाрддрдХ рдЕрднिрд▓ेрдЦ - рдк्рд░ाрдк्рддि рд╕्рдерд▓, рдЦोрдЬ рддрдеा рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдорд╣рдд्рд╡

рдк्рд░ाрдк्рддि рд╕्рдеाрди рддрдеा рдЦोрдЬ
рдЕрдлрдЧाрдиिрд╕्рддाрди рдХे рдмाреЪрд▓рди рдк्рд░ांрдд рдХे рд░рдмाрддрдХ рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдХाреЮिрд░ рдХा рдХिрд▓ा рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдПрдХ рдкрд╣ाреЬी рдкрд░ 1993 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рдПрдХ рд╢ैрд▓ рдкрдЯ्рдЯिрдХा рдкाрдИ рдЧрдИ рдЬिрд╕рдкрд░ рдПрдХ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдЙрдд्рдХीрд░्рдг рдеा। рдпрд╣ाँ рд╕े рд▓ौрд╣ рдк्рд░рддिрдоाрдУं рдФрд░ рдПрдХ рдк्рд░ाрдЪीрди рдоंрджिрд░ рдХा рднी рд╕ाрдХ्рд╖्рдп рдоिрд▓ा рд╣ै। рдмाреЪрд▓рди рдк्рд░ांрдд рдХे рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдЧрд╡рд░्рдирд░ рд╕ैрдп्рдпрдж рдЬाрдлрд░ рдиे рдПрдХ рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ंрд╕्рдеा рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣े рдЯीрдо рдкोрд░्рдЯрд░ рдХो рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдХो рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдиिрдоंрдд्рд░िрдд рдХिрдпा। рдЙрдирд╕े рдпрд╣ рджрд░рдЦ्рд╡ाрд╕्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдХि рдЙрдирдоें рд╕े рдПрдХ рддрд╕्рд╡ीрд░ рдХो рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ाрд▓рдп рднेрдЬें। рдкोрд░्рдЯрд░ рдиे рдЬिрд╕ рддрд╕्рд╡ीрд░ рдХो рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ाрд▓рдп рднेрдЬा рд╡рд╣ 25 рд╕ेंрдЯीрдоीрдЯрд░ рдоोрдЯाрдИ 90 рд╕ेंрдЯीрдоीрдЯрд░ рд▓ंрдмाрдИ рд╡ 50 рд╕ेंрдЯीрдоीрдЯрд░ рдКंрдЪी рдПрдХ рдЖрдпрддाрдХाрд░ рд╢ैрд▓ рдкрдЯ्рдЯिрдХा рдкрд░ рд▓िрдЦें рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдХा рдеा।

рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рдХी рд╕ूрдЪрдиाрдПं
рдХुрд╖ाрдг рд╢ाрд╕рдХों рдоें рдкрд░िрд▓рдХ्рд╖िрдд рджेрд╡рдд्рд╡ рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा
рд░рдмाрддрдХ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдХрдиिрд╖्рдХ рдХे рд╕рдордп рдХा рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬ рд╣ै। рдЗрд╕ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдоें рдХрдиिрд╖्рдХ рдХो рдПрдХ рдорд╣ाрди рдЙрдж्рдзाрд░рдХ рдзрд░्рдордкрд░ाрдпрдг рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрд▓рдХ्рд╖िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдПрдХ рджेрд╡рддा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдкाрд╕्рдп рдЗрд╕ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдиे рдиाрдиा (рдкрд╢्рдЪिрдо рдПрд╢िрдпा рдоें рдкूрдЬ्рдп рдПрдХ рджेрд╡ी) рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд░ाрдЬ्рдп рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा рддрдеा рдЕрди्рдп рд╕рднी рджेрд╡рддाрдУं рдиे рдЙрд╕े рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдзिрдХृрдд рдХिрдпा। рдЙрд╕े рд╕рдо्рд░ाрдЯों рдХे рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдФрд░ рджेрд╡рдкुрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рд╕ंрдмोрдзिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдХрдиिрд╖्рдХ рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдпрд╣ рднी рд▓िрдЦा рдеा рдХि рдЙрд╕рдиे рдпूрдиाрдиी рднाрд╖ा рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдмैрдХ्рдЯ्рд░िрдпाрдИ рдЖрд░्рдпрднाрд╖ा рдХो рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рдХिрдпा।
рдоंрджिрд░ рдиिрд░्рдоाрдг рддрдеा рд╕рдо्рд╡рдд рдХा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн
рд░рдмाрддрдХ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХрдиिрд╖्рдХ рдиे рдЕрдкрдиे рд╕рдлрд░ рдиाрдо рдХे рдПрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХो рдПрдХ рдоंрджिрд░ рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХा рдЖрджेрд╢ рджिрдпा рдЬрд╣ाँ рдиाрдиा рджेрд╡ी рддрдеा рдХрдИ рдЕрди्рдп рджेрд╡ी рджेрд╡рддाрдУं рдХी рдк्рд░рддिрдоाрдУं рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЧрдИ। рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдиे рдпрд╣ рднी рдЖрджेрд╢ рджिрдпा рдеा рдХि рдЙрд╕рдХे рдкрд░рдкिрддाрдорд╣ рдХुрдЬुрд▓рдХрдбрдлिрд╕ेрд╕, рдкिрддाрдорд╣ рд╕рдж्рджाрд╢рдХрдиा, рдкिрддा рд╡िрдо рдХрдбрдлिрд╕ेрд╕ рдФрд░ рд╕्рд╡рдпं рдХрдиिрд╖्рдХ рдХी рдк्рд░рддिрдоाрдУं рдХो рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЬाрдП। рд╕рдлрд░ рдиे рдЙрд╕рдХे рдиिрд░्рджेрд╢ाрдиुрд╕ाрд░ рдПрдХ рдоंрджिрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ाрдпा рдЬрд╣ाँ рдоोрдХोрдирдЬोрдХा рдиाрдо рдХे рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рджेрдЦрд░ेрдЦ рдоें рдкूрдЬा рдХी рдЬाрдиे рд▓рдЧी рдЬैрд╕ा рдХि рд╢ाрд╣ी рдЖрджेрд╢ рдеा। рдХрдиिрд╖्рдХ рдХे рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдФрд░ рд╡िрдЬрдпों рдХो рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЗрд╕ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдоें рднी рдЕрдиेрдХ рджेрд╡рддाрдУं рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдоें рдпрд╣ рднी рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рд╣ै рдХि рдХрдиिрд╖्рдХ рдиे рдоंрджिрд░ рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рджेрд╡ी рджेрд╡рддाрдУं рдХी рдЕрд░्рдЪрдиा рдкूрдЬा рдХी। рдпрд╣ рднी рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬ्рдпाрд░ोрд╣рдг рдХे рд╡рд░्рд╖ рд╕े рдХрдиिрд╖्рдХ рдиे рдПрдХ рдирдП рд╕рдо्рд╡рдд рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी।
рдХुрд╖ाрдг рд╢ाрд╕рдХों рдХे рд╡ंрд╢ाрд╡рд▓ी рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рдЬाрдирдХाрд░ी
рдХुрд╖ाрдг рд╡ंрд╢ рдХे рд╢ाрд╕рдХों рдХी рд╡ंрд╢ाрд╡рд▓ी рдкрд░ рдЗрд╕ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рд╕े рдХाрдлी рдЬाрдирдХाрд░ी рдоिрд▓рддी рд╣ै। рдПрди рд╕िрдо्рд╕ рд╡िрд▓िрдпрдо्рд╕ (N. Smith Williams) рдПрд╡ं рдЬो рдХिрдм्рд░ (Joy Krib) рдиे 13рд╡ीं рдкंрдХ्рддि рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдпрд╣ рдмрддाрдпा рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ें рдЕрдм рддрдХ рдЕрдЬ्рдЮाрдд рдПрдХ рдХुрд╖ाрдг рд╢ाрд╕рдХ рд╡ीрдоा рдЯрдХ्рдЯो рдХा рдкрддा рдЪрд▓ा рд╣ै рдЬो рдХुрдЬुрд▓рдХрдбрдлिрд╕ेрд╕ рдХा рдПрдХ рдкुрдд्рд░ рдеा рд╣ाрд▓ांрдХि рд╡ी рдПрди рдоुрдЦрд░्рдЬी (N. Mukhariji) рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдпрд╣ рдиाрдо рдЕрд╕рд▓िрдпрдд рдоे рд╕рдж्рджрд╢рдХрдиा рдкреЭा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП рдЬो рдХुрдЬुрд▓рдХрдбрдлिрд╕ेрд╕ рдХा рдПрдХ рдкुрдд्рд░ рдеा। рдЗрд╕ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рд╕े рдпрд╣ рднी рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рд╡िрдо рдХрдбрдлिрд╕ेрд╕ рдФрд░ рдХрдиिрд╖्рдХ рдкिрддा-рдкुрдд्рд░ рдеे।
рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рд╡िрд╕्рддाрд░
рдпрд╣ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдХрдиिрд╖्рдХ рдХे рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рд╡िрд╕्рддाрд░ рдкрд░ рднी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рдХाрд╢ рдбाрд▓рддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХрдиिрд╖्рдХ рдХे рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдХौंрдбिрди्рдп, рдЙрдЬ्рдЬैрдиी, рд╕ाрдХेрдд, рдХौрд╢ाрдо्рдмी, рдкाрдЯрд▓िрдкुрдд्рд░ рддрдеा рдЪрдо्рдкा рднी рдЖрддे рдеे। рдЕрддिрд╢рдпोрдХ्рддि рд╣ी рд╕рд╣ी рд▓ेрдХिрди рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि рд╕ंрдкूрд░्рдг рднाрд░рдд рд╣ी рдХрдиिрд╖्рдХ рдХा рд░ाрдЬ्рдп рдеा। рдкूрд░्рд╡ рдоें рдЙрд╕рдХा рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдкाрдЯрд▓िрдкुрдд्рд░ рдФрд░ рдЪрдо्рдкा рддрдХ рдлैрд▓ा рдеा। рдХौंрдбिрди्рдп рдХो рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рдЕрдорд░ाрд╡рддी рдЬिрд▓े рдоें рд╡рд░्рдзा рдирджी рдХे рдХिрдиाрд░े рд╕्рдеिрдд рдХौंрдбिрди्рдп рд╕े рдЪिрди्рд╣िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ рдХрдиिрд╖्рдХ рдХे рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХा рджрдХ्рд╖िрдгी рд╕ीрдоांрдд рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।

рдХрдиिрд╖्рдХ рдХा рд░ाрдЬрдд्рд╡ рддрдеा рджेрд╡рдд्рд╡
рдХрдиिрд╖्рдХ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рддिрдкाрджिрдд рд░ाрдЬрдд्рд╡ рдХे рд╕िрдж्рдзांрдд рдкрд░ рднी рдпрд╣ рдЕрднिрд▓ेрдЦ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рдХाрд╢ рдбाрд▓рддा рд╣ै। рдХрдиिрд╖्рдХ рдЕрдкрдиे рд░ाрдЬ्рдп рдХो рдиाрдиा рджेрд╡ी рддрдеा рдХрдИ рдЕрди्рдп рджेрд╡ी рджेрд╡рддाрдУं рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрдд्рдд рдмрджрд▓рддा рд╣ै। рдЗрдирдоें рд╕े рдк्рд░ाрдпः рд╕рднी рджेрд╡ी рджेрд╡рддा рдЬрд░рде्рд░ूрд╖्рдЯ рдХे рдзрд░्рдо рд╕े рд╕ंрдмंрдз рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рд╕рдо्рд░ाрдЯ рддрдеा рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХे рдкूрд░्рд╡рдЬों рдХी рдк्рд░рддिрдоाрдУं рдХो рднी рдЙрдирдХे рдиिрд░्рджेрд╢ рдкрд░ рдмрдиे рдоंрджिрд░ рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдХрдиिрд╖्рдХ рдХी рд╢ैрд▓ рдк्рд░рддिрдоाрдПं рдЕрдлрдЧाрдиिрд╕्рддाрди рдХे рд╕ुрд░्рдЦ-рдХोрдЯрд▓ рдФрд░ рдордеुрд░ा рдХे рдиिрдХрдЯ рдоाрдЯ рдиाрдордХ рд╕्рдеाрди рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ рд╣ै। рд░рдмाрддрдХ рдоें рднी рдЗрд╕ рдк्рд░рддिрдоा рдХे рд╣ोрдиे рдХी рдк्рд░рдмрд▓ рд╕ंрднाрд╡рдиा рд╣ै। рдПрдХ рдЕрдирд╕ुрд▓рдЭा рдк्рд░рд╢्рди рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдХ्рдпा рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХी рдк्рд░рддिрдоाрдПं рдоाрдд्рд░ рджेрд╡ी рджेрд╡рддाрдУं рдХी рдЕрдиुрдкूрд░рдХ рдк्рд░рддिрдоाрдУं рдХे рд░ूрдк рдоें рдмрдиाрдП рдЧрдП рдеे рдЕрдерд╡ा рд╕рдо्рд░ाрдЯो рдХी рдк्рд░рддिрдоाрдУं рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд▓िрдП рд╣ी рдоंрджिрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा? рдХ्рдпा рдХुрд╖ाрдг рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдЕрдкрдиे рдХो рджेрд╡рдд्рд╡ рд╕े рд╕ीрдзा рдЬुреЬा рд╣ुрдЖ рдоाрди рд░рд╣े рдеे рдЕрдерд╡ा рд╕्рд╡рдпं рдХो рджेрд╡рддा рдХा рджрд░्рдЬा рджे рд░рд╣े рдеे?